KURTULUŞ SAVAŞINDA ÇERKESLER’İN ROLÜ

                21 Mayıs 1864 tarihinde o zaman ki, Osmanlı Topraklarına büyük kitleler halinde göç etmeye başlayan Çerkesler (Adigeler, Abhazlar, Çeçenler, Osetler) Türkiye’yi kendilerinin yeni bir vatanı olarak kabul ettiler. Türk kurtuluş savaşı tarihinde Çerkesler daha çok Çerkes Ethem’in adıyla tanınmaktadır. Çerkes Toplumuna yapılan en büyük haksızlıklardan biri, bu toplumun Anzavur Ahmet ve Çeres Ethem’le özdeşleştirilmesidir. Kurtuluş savaşı sırasında bu iki insan dışındaki başka Çerkeslerin varsayılmamasıdır. Halbuki, Kurtuluş savaşında başlangıçtan sonuna kadar önemli görevler ifa eden yüzden fazla Çerkes kökenli üst görevlerde insan bulunmaktadır. Mustafa Kemal’in yakın silah arakadaşlarının gömülü bulunduğu ve tamamı 61 kişi olan Ankara Devlet Şeref Mezarlığında 9 Çerkes’in mezarının bulunması bunun en açık delilidir. Diğer bir örnekse;   Amasya Mülâkatı olarak tarihe geçen Ankara ve İstanbul Hükümetlerinin ilk uzlaşmasının yapıldığı toplantı, Çerkes General Cahit Toydemir’in evinde yapılır. İstanbul Hükümetini temsilen Bahriye Nazırı Çerkes Salih Karzeg Paşa, Heyet-i Temsiliye adına Mustafa Kemal Paşa, Çerkes Rauf Orbay ve Çerkes Bekir Sami Paşa katılır. Bu tarihi toplantıda M. Kemal Atatürk dışındaki kişiler, Çerkes kökenlidir. Ayrıca Amasya Valisi ve Emniyet Müdürü de Çerkes’tir. Bütün bunlar, Milli Mücadeleye Çerkesler’in verdiği desteği göstermesi bakımından çok anlamlıdır. Yine Sivas Kongresine katılan Heyet-i Temsiliyeden yedi kişiden dördünün (Rauf Orbay, BekirSami Kunduk, Hakkı Behçi, Ömer Mümtaz Tambi) Çerkes kökenli oldukları dikkate alındığında, Milli Mücadelenin başlangıcından itibaren Çerkesler’in Mustafa Kemal’e ne denli destek verdikleri ortaya çıkar.

                Bütün bunların dışında Çerkes Halkı da Milli Mücadeleye gönülden destek vermiş ve bu uğurda binlece şehit vermişlerdir. Öyle ki, Yunan Resmi kaynaklarında, işgal kuvvetleri komutanlığı, kendi Genel Kurmayına verdiği raporda; ” Hamidiye Kahramanı Rauf Bey gibi, Çerkes olan Ethem Bey’in çağrısıyla Türkiye’deki Çerkesler, dört bir yandan Batı Anadoluya gelmiş ve kuvvetli bir savunma hattı oluşturmuşlardır. Bu hat daha da kuvvetlenmeden takviye birlikler istioruz ” şeklinde raporda bulunmuşlardır

                Kurtuluş Savaşında Milli Mücadeleye destek vermiş Çerkes kökenlilerin ünlülerinden bazıları:

               Hamidiye Kaplanı Çerkes Rauf ORBAY, Ali Fuat CEBESOY, Yusuf İzzet PAŞA, Cemil Cahit TOYDEMİR, Eşref Sencer KUŞÇUBAŞI, Hakkı MÜNSE, Ali Sait AKBAYTOGAN, Deli Halit PAŞA, Bekir Sami KUNDUK, Hakkı BEHÇİ, Ömer Mümtaz TAMBİ   Kaynak: Nart Ajans Takvimi